Sokak Hayvanları ,yaban hayatı ile insanlar arasında koruyucu bariyerdir.
Tarihi bakış:’Kara Ölüm’ 1347-1352 yıllarında yaklaşık 25-30 milyon kişinin ölümüne yol açan veba hastalığının adıdır.Bu hastalık 1894 yılında Alexandre Yersin tarafından tespit edilen bir bakteri olup ‘yersina pestis’ adını almıştır.Kemirgen hayvanlardan(sıçan,fare v.b.) hayvanlardan insanlara pireler vasıtası ile taşınmıştır.Papa IX.Gregory’nin 13.yüzyılda kedileri öldürme fetvası verdiği söylenmektedir.Chicago Üniversitesi ortaçağ uzmanı Prof.Dr.Fulton Brown Robert Darnton’un Büyük Kedi Katliamı adlı eserinde Avrupa’da kedilerin öldürülmesinin veba salgınından çok önce olduğunu iddia eder.
*Osmanlı dönemine baktığımızda Osmanlı’nın kuruluşundan itibaren bu salgın 1347-1349 yılları arasında görülmekte ve hareket yönü İstanbul Boğazı üzerinden Avrupa olarak bilinmekteydi.Osmanlı tebaası hayvanlara ve özellikle kedilere iyi davranış gösterir onları öldürmek yerine iyi beslemeyi tercih ederdi.Bu nedenle kemirgenlerin sayısı Avrupa’ya göre azdı ve veba Avrupa’daki kadar Osmanlı’yı etkilemedi.
Bütün bu söylemlerin ışığında diyebiliriz ki,sokak hayvanları diye adlandırılan kedi ve köpek türleri bizler için aslında hastalıkların insanlara yayılmamasında önemli rol oynarlar. Kemirgenlerin bertarafında sadece kediler değil önemli ölçüde köpeklerde büyük sıçanları avlayarak bizlere yardımcı olur.Doğa bir denge içinde yaratıldığına göre bu dengeye yapılacak olumsuz müdahaleler ekolojik dengeyi ciddi anlamda etkiler.Yaban domuzu,kurt gibi hayvanların insanların yaşam alanlarına girip tehlike arz etmesini köpeklerin engellediği çok açıktır.Bir sürü yerel çoban köpeklerimiz koyun ve keçi sürülerini yaban hayatından korumaktadır.İnsanlık tarihinin başlangıcından itibaren evcilleştirdiğimiz ve bize yoldaşlık eden bu hayvanları korumak ve muhafaza etmek bizim görevimizdir.Özellikle şehirlerde kedi ve köpek popülasyonu için yapılacak en doğru hareket ‘kısırlaştır,aşılat,yaşat’politikası olmalıdır.
Sosyolojik ve kültürel yapımız ve devlet geleneğimiz hayvanların yok edilmesini üzerine değil yaşatılması üzerine kurulmuştur.Avrupa da uygulanan protokollerin çok doğru olmadığı hatta Amerika da şehirlerde kemirgenlerin aşırı üreme gösterdiği çok nettir.Haşere ve kemirgen istilası için en önemli bariyer kedi ve köpeklerdir.
*Kaynak:marifetname 10/2(Aralık 2023) Araştırma Makalesi.Veba Salgınlarına Karşı Davranışlar ve
Tepkiler(17.ve 18.yy).Doç.Dr.Emrah İstek Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Tarihi ve Sanatlar Bölümü,İslam Tarihi Anabilim Dalı.
